สารจากผู้อำนวยการ
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล จะมีอายุครบ 50 ปี ในปี 2564 ที่จะถึงนี้ ตลอดเกือบห้าทศวรรษที่ผ่านมา สถาบันฯ เป็นหน่วยงานที่มีคุณค่าของมหาวิทยาลัยมหิดล เราเป็นสถาบันฯ ในวันนี้ได้ไม่ใช่ด้วยความบังเอิญ แต่นี่คือผลงานที่เกิดจากการนำอย่างมี ยุทธศาสตร์ที่มองการณ์ไกลของผู้นำที่ผ่านมา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทำงานหนักและความ ทุ่มเทของอาจารย์ นักวิจัย และบุคลากรสายสนับสนุนทุก ๆ คน สถาบันฯ จะรักษาความเป็นเลิศด้านการวิจัยและการศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาเพื่อให้มหาวิทยาลัยมหิดลโดดเด่นและบรรลุ เป้าหมายของประชาคมโลกในศตวรรษที่ 21
ภารกิจหลักของสถาบันฯ คือการทำงานวิจัยด้านประชากรและสังคมที่มีผลกระทบสูงเพื่อ การพัฒนาที่ยั่งยืน สถาบันฯ มุ่งมั่นสู่ความเป็นเลิศในการสร้างผลงานวิจัย ทำงานเคียง บ่าเคียงไหล่ร่วมกับพันธมิตรและเครือข่าย การพัฒนาบุคลากรให้เติบโตตามสายงาน และการมีส่วนร่วมในสังคม สถาบันฯ เชื่อมั่น สนับสนุนและส่งเสริมการศึกษาแบบยืดหยุ่น เพื่อผลิตบัณฑิตที่มีสมรรถนะเหมาะสมกับสังคมโลก
สถาบันฯ ตั้งใจแน่วแน่ที่จะเดินไปข้างหน้าเพื่อพัฒนาการบริหารจัดการและการเพิ่มผลผลิต ที่มีประสิทธิผลและคุ้มค่า ทั้งด้านการบริหารจัดการและวิชาการ เป้าหมายของเราคือเป็นสถาบันฯ ทางวิชาการในระดับชาติและนานาชาติที่ประชาคมโลกพึ่งพาได้ เป็นเพื่อนที่น่าเชื่อถือและไว้วางใจ เพื่อนที่เชื่อมั่นต่อคุณค่าในการให้กับผู้อื่น
มาช่วยกันสรรค์สร้างให้สถาบันฯ เป็นที่ ๆ คนที่มีความเป็นเลิศต้องการมาร่วมงาน ร่วมคิด ร่วมเรียนรู้ ร่วมรังสรรค์สิ่งใหม่ ๆ และทุ่มเทให้กับการสร้างผลงานที่ดีกว่าเดิม
สถาบันฯ ขอต้อนรับทุกท่านด้วยความยินดียิ่ง
รองศาสตราจารย์ ดร.อารี จำปากลาย
ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล
ประวัติความเป็นมา
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ก่อกำเนิดขึ้นเป็นครั้งแรกในคณะสาธารณสุขศาสตร์ เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2509 โดยใช้ชื่อว่า “ศูนย์วิจัยประชากรและสังคม” และต่อมาได้รับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2514 ให้เป็น “สถาบันวิจัยประชากรและสังคม” มีสถานภาพเทียบเท่าคณะ ๆ หนึ่งในมหาวิทยาลัยมหิดล
เมื่อเริ่มก่อตั้งสถาบันวิจัยประชากรและสังคม ศาสตราจารย์นายแพทย์จรัส ยามะรัต ได้เป็นรักษาการผู้อำนวยการสถาบันฯ ทำหน้าที่กำกับ ดูแล บริหารงานของสถาบันฯ เรื่อยมาจนถึงวันที่ 1 พฤษภาคม 2517 จากนั้น ดร.บุญเลิศ เลียวประไพ ได้เป็นรักษาการผู้อำนวยการฯ ต่อมา จนกระทั่งได้รับแต่งแต่งตั้งให้เป็นผู้อำนวยการสถาบันฯ คนแรก เมื่อวันที่ 31 กรกฏาคม 2518
สถาบันฯ ได้มีการวางรากฐานในด้านต่างๆไว้อย่างมั่นคงในแต่ละยุคสมัย และมีการสร้างองค์ความรู้อย่างต่อเนื่อง สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงทางประชากร สังคมและเศรษฐกิจในระดับประเทศ ภูมิภาคเอเชีย และอื่นๆ
ปัจจุบันมีคณาจารย์ทั้งสิ้น 32 คน จบการศึกษาระดับปริญญาเอกทั้งหมด ในสาขาประชาการศาสตร์ สังคมศาสตร์ และอื่นๆ เช่น Area Studies, Business Administration, Economics, Environmental Sciences, Political Economy, Anthropology, Public Health เป็นต้น เป็นคนไทยและต่างชาติ มีนักวิจัย 12 คน ฝ่ายสนับสนุน และนักวิจัยโครงการ รวมบุคคลากรทั้งสิ้นประมาณ 130 คน
ความร่วมมือกับองค์กรทั่วโลก
สถาบันฯทำงานร่วมกับเครือข่ายในประเทศ เช่น กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงแรงงาน สำนักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และสำนักงานสถิติแห่งชาติ หน่วยงานเอกชน เช่น CP โรงพยาบาลบำรุงราษฏร์ และหน่วยงานต่างประเทศ ที่ทำงานร่วมกันในปัจจุบัน เช่น University of Sussex; University of California, Berkeley; Johns Hopkins University; University of Tempere; University of Bonn; Kobe University; INDEPTH Network และบุคลากรของสถาบันฯมีตำแหน่งที่สำคัญ ในสมาคมทางประชากรระดับนานาชาติ เช่น Member of council ของ IUSSP (International Union for the Scientific Study of Population) ก่อตั้งในยุโรปตั้งแต่ปี 1947 และ Member of council และ Executive Secretary ของ APA (Asian Population Association) และเป็นสถานที่ตั้งของสำนักงาน APA ที่ก่อตั้งในภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก ในปี 2004
สถาบันฯ มีศูนย์ปฏิบัติการเฝ้าระวังทางประชากร ที่วิทยาเขตกาญจนบุรี ก่อตั้งในปี 2547 สนับสนุนโดย Wellcome Trust
ดังนั้นก้าวต่อไปของสถาบันฯ คือดำเนินการต่อยอดความสามารถที่เป็นต้นทุน และสร้างองค์ความรู้ใหม่ ภายใต้การบริหารแบบมุ่งเป้า มีธรรมาภิบาล ในรูปแบบเครือข่าย และสหสาขาวิชา และขับเคลื่อนด้วยบุคลากรที่มีความสามารถ ภายใต้ระบบสนับสนุนที่มีประสิทธิภาพ และสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการทำงานอย่างมีความสุข
จนถึงปัจจุบัน สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มีผู้อำนวยการฯ ทำหน้าที่ในการบริหารงานตามลำดับ ดังนี้
– ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.บุญเลิศ เลียวประไพ 31 กรกฎาคม 2518 – 24 มิถุนายน 2523
– ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.ปราโมทย์ ประสาทกุล 25 มิถุนายน 2523 – 22 สิงหาคม 2531
– ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.อภิชาติ จำรัสฤทธิรงค์ 23 สิงหาคม 2531 – 22 สิงหาคม 2539
– ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.เบญจา ยอดดำเนิน-แอ็ตติกจ์ 23 สิงหาคม 2539 – 22 สิงหาคม 2547
– ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.ชื่นฤทัย กาญจนะจิตรา 23 สิงหาคม 2547 – 20 กุมภาพันธ์ 2551
– รองศาสตราจารย์ ดร.สุรีย์พร พันพึ่ง 21 กุมภาพันธ์ 2551 – 20 กุมภาพันธ์ 2559
– รองศาสตราจารย์ ดร.รศรินทร์ เกรย์ 21 กุมภาพันธ์ 2559 – 20 กุมภาพันธ์ 2563
และปัจจุบันนี้ผู้อำนวยการสถาบันฯ คือ รองศาสตราจารย์ ดร.อารี จำปากลาย
กว่า 40 ปีที่ได้เริ่มก่อตั้งสถาบันฯ ขึ้นมา บุคลากรชาวสถาบันฯ ทุกคนมีความมุ่งมั่นในการการปฏิบัติตามภารกิจหลัก คือ 1) งานศึกษาวิจัยเพื่อสร้างความรู้ ทางด้านประชากร และสังคมอย่างต่อเนื่อง 2) งานสอนและฝึกอบรม เพื่อ สร้างคน ให้มีความรู้ทางด้านการวิจัยประชากรและสังคม โดยเปิดการเรียนการสอนทั้งระดับมหาบัณฑิต และดุษฎีบัณฑิต 3) งานบริการวิชาการ โดยการนำความรู้และประสบการณ์ตามความถนัดของสถาบันฯ ขยายผลออกไปเพื่อ สร้างสังคม ทั้งด้วยการจัดฝึกอบรมระยะสั้น การเผยแพร่ความรู้ข่าวสารด้านประชากรและสังคมในรูปแบบต่างๆ และการเป็นที่ปรึกษาแก่หน่วยงานอื่นๆ ฯลฯ
ผู้อำนวยการฯ จากอดีตถึงปัจจุบัน
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ
ดร.บุญเลิศ เลียวประไพ
31 กรกฎาคม 2518 – 24 มิถุนายน 2523
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ
ดร.ปราโมทย์ ประสาทกุล
25 มิถุนายน 2523 – 22 สิงหาคม 2531
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ
ดร.อภิชาติ จำรัสฤทธิรงค์
23 สิงหาคม 2531 – 22 สิงหาคม 2539
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ
ดร.เบญจา ยอดดำเนิน-แอ็ตติกจ์
23 สิงหาคม 2539 – 22 สิงหาคม 2547
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ
ดร.ชื่นฤทัย กาญจนะจิตรา
23 สิงหาคม 2547 – 20 กุมภาพันธ์ 2551
รองศาสตราจารย์
ดร.สุรีย์พร พันพึ่ง
21 กุมภาพันธ์ 2551 – 20 กุมภาพันธ์ 2559
รองศาสตราจารย์
ดร.รศรินทร์ เกรย์
21 กุมภาพันธ์ 2559 – 20 กุมภาพันธ 2563
รองศาสตราจารย์
ดร.อารี จำปากลาย
ผู้อำนวยการคนปัจจุบัน
ปณิธาน
คุณภาพ คุณธรรม นำสถาบันฯ
วิสัยทัศน์
เป็นสถาบันชั้นนำในระดับนานาชาติ ที่สรรสร้างวิทยาการด้านประชากรและสังคม เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
พันธกิจ
ทำวิจัยเชิงทฤษฎี และประยุกต์ด้านประชากรศาสตร์และสังคมศาสตร์เพื่อตอบสนองต่อนโยบายระดับชาติ และท้องถิ่น และนำไปใช้ได้จริง มีมาตรฐานสากล
จัดการศึกษา และฝึกอบรมระดับหลังปริญญา ให้นักศึกษาสามารถแข่งขันได้ในสังคมโลก และมีความผูกพันกับองค์กร
ผลิตและเผยแพร่ความรู้ข่าวสารด้านประชากรศาสตร์และสังคมศาสตร์แก่สาธารณชนโดยใช้สื่อทุกแขนงอย่างทันสมัยและในเวลาที่เหมาะสม
พัฒนาเครือข่ายเดิมให้เข้มแข็ง และแสวงหาพันธมิตรใหม่ ในระดับประเทศ และระดับสากล
พัฒนาบุคลากร องค์กร และนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาประยุกต์ใช้ในทุกด้าน ให้เกิดประสิทธิภาพ และประสิทธิผลสูงสุด
ยุทธศาสตร์
ยุทธศาสตร์และแผนการดำเนินงานของสถาบันวิจัยประชากรและสังคม 2564-2568
